Дэлхийн 1, 2-р дайн юунаас болж эхэлсэн бэ?
Асуулт
Бүртгүүлэх
Таны имэйл хаяг руу баталгаажуулах холбоос илгээнэ. Бүртгэлээ баталгаажуулсны дараа та \\\"Хувийн тохиргоо\\\" хуудас руу орон нэрээ өөрчилж болно.
Нууц үгээ мартсан уу? Имэйл хаягаа оруулна уу.
Таны имэйл хаяг руу баталгаажуулах холбоос илгээнэ. Бүртгэлээ баталгаажуулсны дараа та \\\"Хувийн тохиргоо\\\" хуудас руу орон нэрээ өөрчилж болно.
Дэлхийн 1-р дайны өмнөх, 1914 оны газрын зургийг оруулав.
1-р дайн нь эзэнт гүрнүүдийн хоорондын тэмцэл, харин 2-р дайн нь 1 дэх дайнд ялагдсан гүрнүүдийн ялагдлаа үл хүлээн зөвшөөрсний үр дүн. Ялагдалтайгаа эвлэрч чадаагүй гэсэн үг. Тиймэээс 2-р дайн бол 1-р дайны үргэлжлэл юм. Энэ хоёр дайны хооронд энх тайван ердөө 20-хон жил үргэлжилсэн байдаг.
1-р дайнаас өмнө хэдхэн эзэнт гүрнүүд дэлхийг хуваан захирдаг байлаа. Англи, Франц, Итали, Португал, Герман, Бельги, Дани, Австри-Унгар, Оттоман (Турк), Орос, Америк, Япон. Тэд дэлхийн газар нутаг, улс үндэстэн, баялгийг булаацалдан энд тэнд өөр хоорондоо том жижиг мөргөлдөөн үүсгэдэг байв. Колони орнууд тэдний зодоонд ашиглагдан зовохоос хэтрэхгүй. Тэдний зодоон ноцтой хэмжээнд хүрэхээрээ холбоо байгуулцгаадаг. Өнөөгийн НАТО-тай төстэй, аль нэг гишүүн улс руу нь халдвал бүгд рүү нь халдсантай адилтган үзнэ гэдэг. Тухайн үед Итали, Австри-Унгар, Герман, Оттоман холбоо байгуулсан байсан бол нөгөө талд Орос, Франц, Англи, Америк (албан бус) байв. Ингээд хоёр том холбоо зодолдсон аж. Герман энэ дайнд тэрүүлэх байр сууринаас оролцсон шалтгаан - Герман дайнаас өмнө эрчимтэй хөгжин хүчирхэгжиж эхэлсэн бөгөөд дэлхийд дангаар шахуу ноёрхож асан Английн ашиг сонирхлыг хөндөж эхэлсэн. Өөрөөр хэлбэл Герман болон зарим нэг үйлдвэржсэн улсууд Англитай тохиролцох сонирхолгүй байжээ. Германы холбоо дайнд ялагдсан. Ялагдсан тал Африк, Ази дахь хамаг колониудаа алдан задарцгаасан. Харин ялсан талын үргэлж зөв болдог болохоор дайны хохиролыг ялагдсан талаас гаргуулахаар болсон. Үүнд Герман бухимдан дотроо бужигнан хувьсгал хийж үндсэрхэг тоталитар дэглэм үүсгэн хүнд үйлдвэрүүдээ хөгжүүлэн зэр зэвсгээр хөөцөлдөж эхэлсэн байдаг. Өөрөөр хэлбэл 2-р дайнд бэлдэж эхэлсэн.
1-р дайны үед хүмүүсийн сэтгэлгээ өнөөдрийнхөөс их өөр байв. Байлдаж тулалдах нь энгийн зүйл мэт байлаа. Эрчүүд дайнд явахаар урт дараалал үүсгэн бүртгүүлдэг байжээ. Дайныг зөвхөн ахмад дайчид л ойлгодог байв. Харин залуучууд тэр тухай ямар ч ойлголтгүй байсан ба сэтгэлийн хөөрлөөр ханддаг байсан байна. Өнөөдөр технологи хөгжсөнөөр бид дүрс бичлэгүүдээс дайны хор хөнөөлийг тухайн түүхийн цаг хугацаанд амьдарч байсан мэт сайн мэддэг болжээ. 1-р дайны үед ерөнхийдөө асуудлыг дайнаар шийдчихэж болно гэсэн ойлголттой байсан гэхэд болно.
1-р дайн дэлхийг нэлээд өөрчилсөн байдаг. 1-р дайнд цэргүүд сум, артиллерт өртөн алагдахаас бараг дутахгүй хөнгөн шархнаас халдвар аван нас барцгаадаг байжээ. Мөн цэргүүдийн дунд элдэв төрлийн өвчин гарч олноороо үхэцгээсэн байдаг. Дайны дараа анагаах ухаан (ялангуяа мэс засал) хөгжиж, эм тариа (пенициллин) зохион бүтээж, зуны болон өвлийн цагийн тоололд шилждэг болж, лаазалсан хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, бугуйн цаг гарч, эмэгтэйчүүдийн нийгэмд эзлэх байрь суурь нэмэгдсэн аж (эндээс өмд өмсдөг болсон гэдэг). Эрчүүд байлдаж байх хооронд эмэгтэйчүүд эдийн засгаа авч явдаг байжээ гэвэл хэтрүүлсэн болохгүй байх.
1-р дайн бол ерөнхийдөө энгийн иргэдэд хал багатай, окопны (нуувчны) дайн байсан бол 2-р дайн илүү техникжсэн, энгийн иргэдэд халтай, гэр оронгүй болгож хотуудыг бөмбөгдөн газартай тэгшилсэн. 2-р дайн илүү хор уршигтай болсон шалтгаан шинжлэх ухааны хөгжил байв. Газрын мина, галаар шүршигч, танк, хуягт машинууд, сөнөөгч болон статегийн бөмбөгдөгч онгоцууд, химийн зэвсэг, хол тусгалтай их буунууд, пуужингийн систем, тэгээд мэдээж атомын бөмбөг. Энэ бүгд 1- дайны дараах зэвсгийн хөөцөлдөөний үр дүн. 2-р дайн нь Польш руу Германы арми орсноор эхэлсэн гэдэг. Герман бүх нийтийн цэрэг татлаг явуулж тэднийг шүдээ хүртэл нь зэвсэглэсэн ба дайн дуусахад 18-60 насны эрчүүдийн 46% нь алагдсан байжээ. Дайны дараа Герман эмэгтэйчүүдийн 1/2 буюу тал нь нөхөр олдохгүй гэрлэж чаддаггүй байв гэсэн байна.
1-р дайны талаар дэлгэрэнгүйг эндээс унших боломжтой. Харин 2-р дайн эхлэх болсон шалтгааныг доор нийтлэв.
1918 оны арваннэгдүгээр сард, дөрвөн жил үргэлжилсэн дэлхийн нэгдүгээр дайны дараа Германы эзэн хаан (кайзер) Вильгельм II хаан-ширээнээсээ буув. Түүний арми Британи, Франц, Америкийн зэвсэгт хүчнүүдийн удаа дараагийн өргөн хэмжээний довтолгоонуудын улмаас сульдаж ядарсан байлаа. Ард түмэн нь өлсгөлөнд нэрвэгдэх аюулд орсон байв. Гэсэн ч тэр ялагдлаа хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байлаа. Германы генералуудын үзэж буйгаар тэд тулалдааны талбарт ялагдаагүй харин хулчгар, урвагч улстөрчдийн хуйвалдааны золиос болсон гэж байв. Гэлээ ч арваннэгдүгээр сарын 11-ны өглөөний 11 цагт дэлхийн нэгдүгээр дайн албан ёсоор төгсдөг.
Сарын дараа АНУ-ын ерөнхийлөгч Вудро Вильсон дэлхийд шинэ дэг журам тогтоох төлөвлөгөөг хэлэлцэхээр Европт айлчлав. Тэрээр дэлхийн том гүрнүүдийг Үндэстнүүдийн шинэ лиг байгуулахыг санал болгов. Версалийн гэрээндээ тэд маргааныг дайн тулааны замаар бус хэлэлцээрийн ширээний ард шийдэж байхаар тохиролцдог. Европын улс орнууд эзэнт гүрнүүдээс чөлөөлөгдсөн байв. Автри-Унгар задарч олон жижиг улс (Австри, Польш, Унгар, Чехословак, Югослав, Латви, Литва, Эстони) болон хуваагдсан, харин Германы газар нутаг нэлээд жижгэрсэн байлаа. Гэхдээ энэ шинэ нөхцөл байдал зарим улсад огт таалагдсангүй. Тухайлбал Чехословак, Австри дахь нэлээд жин дарж байдаг герман үндэстнүүд бухимдалтай байв. Тэд бүх германчуудыг дахин нэгтгэх хүсэл сонирхолтой байлаа. Харин Герман улс өөрөө газар нутаг, хүн амаа алдсанаас гадна Британи, Францад дайны хохиролын төлбөр болох 6 тэрбум 600 сая фунт стерлинг төлөхөөр болсон байв. Энэ их мөнгийг цуглуулах чадал Германд алга байв. Ерөнхийлөгч Вудро Вильсон нутаг буцахад түүний санаачилсан дэлхийн шинэ дэг журам утга учраа алдана. Учир нь конгресс түүний төслийг унагаадаг. Өөрөөр хэлбэл лигээс АНУ-ыг гаргадаг. Санаа нь Европын дараагийн шинэ дайнд АНУ-ыг хутгалдуулахгүй гэх.
Герман их өөрчлөгдсөн байлаа. Европын хамгийн том улс хэвээр үлдсэн ч хаант засаглал нь халагдсан, ардчилсан /Веймарын/ бүгд найрамдах улс болсон байв. Гэвч дотроо үзэл суртлын зөрчилтэй байлаа. Үндсэрхэг үзэлтнүүд болон коммунистууд хоорондоо тэмцэлдэж байв. 1923 он гэхэд эдийн засаг нь гиперинфляцид нэрвэгдэж, иргэд нь хадгаламжгүй болов. Энэ нь хэт баруун үндсэрхэг улстөрчдийг төрүүлэх үндэс суурь болов. Тэдний нэг нь Адольф Гитлер байлаа. Адольф Гитлер Австрид төрж, дэлхийн нэгдүгээр дайнаар эр зоригтой тулалдаж төмөр загалмайгаар шагнуулж байв. Германд ирээд Мюнхенд оршин суусан. Тэндээ тэрээр илтгэл тавих авъяасынхаа хүчинд нэгэн жижиг үндсэрхэг намын дарга болж авав. 1923 оны аравдугаар сард намынхаа нөхдүүдийн хамт Веймарын засаглалын эсрэг бослого зохион байгуулсан ч амжилтгүй болж баригдан 9 сар хоригдох ял авав. Хоригдож байхдаа Mein Kampf (Миний тэмцэл) номоо бичсэн ба тэнд Германы бүх зовлон бэрхшээлд еврейчүүдийг буруутгаж улс орноо хөл дээр нь босгож зүүн тийш газар нутгаа тэлэх дайн хийхийг шаарддаг. Шоронгоос гараад сонгуульд бэлдэн намаа дэг журам, сахилга бат, зохион байгуулалттай болгохоор ажилладаг. Гэвч Германы эдийн засаг тогтворжиж эхэлсэн байсан тул хэт барууны эсвэл хэт зүүний үзлийг дэмжих хандлага иргэдийн дунд багассан байв. Харин 1929 оны аравдугаар сард АНУ-ын хөрөнгийн зах зээл нуран унав. Их хямрал эхлэв. Германы ажилгүйдэл 6 саяд хүрэв. Ингээд 1931 оноос Национал-Социалист (NSDAP) намыг дэмжигчдийн тоо өсөж Гитлер намынхаа дэргэдэх цэргийн байгууллага болох SA-г (Sturmabteilung) өргөжүүлэв. 1932 оны парламентийн сонгуулиар нам нь Рейхстагт олонхын суудал авч ялалт байгуулав (Германы социал демократ болон коммунист намыг ялав). Гэсэн ч Гитлер хурал хаян бойкот хийж парламентийн ажлыг гацаав. Энэхүү гацаанаас гарахын тулд ерөнхийлөгч Гинденбург тушаал гарган Гитлерийг канцлер болгов. Сар хүрэхгүй хугацааны дараа Рейхстаг (парламентийн ордон) шатав. Тэрээр үүнд коммунист намыг буруутгаж онц байдал зарлахыг шаарддаг. 1933 онд Гитлер канцлер буюу өөрийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлж мөн оны зургадугаар сард бусад бүх намын үйл ажиллагааг хориглох болон шинээр нам байгуулахыг хориглосон хууль батлуулж дөнгөдөг.
1934 оны наймдугаар сард ерөнхийлөгч Гинденбург нас барав. Гитлер өөрийгөө ерөнхийлөгчөөр зарлаж төрийн тэргүүн буюу фюрер болов. Фюрер 3 жилийн турш эдийн засгаа сэргээхэд анхаарч, төсвөөс их хэмжээний мөнгийг нийгмийн бүтээн байгуулалтад зарцуулж ажилгүй иргэдээр 88 мянган км зам бариулав. Мөн түүний хажуугаар хүнд үйлдвэрүүд барьж их хэмжээний зэвсэг үйлдвэрлэж байлаа. Версалийн гэрээний дагуу бол Германий арми 100 мянган хүнээс хэтрэх ёсгүй ба танк, шумбагч онгоц, байлдааны нисэх онгоцгүй байх ёстой байв. Гэсэн ч эдгээрийг бүгдийг зөрчиж цэргийн тоогоо 3 дахин нэмэгдүүлэв. 1935 оноос энэ байдлаа нуухаа болив. Тэрээр агаарын шинэ хүчин "Люфтвафф"-аа танилцуулдаг. Люфтвафф нь 2.5 мянган онгоцтой байх ба энэ нь Англи, Францад байхаас олон юм. Ажилгүйчүүдийн тоо огцом буурч, нацистуудын нэр хүнд өсөв.
1935 онд Гитлер анхныхаа экспансионист буюу газар нутгаа тэлэх бодлогоо хэрэгжүүлж Францтай хиллэх Саар бүс нутгийг (Үндэстнүүдийн лигээс гарч Германтай эргэн нэгдэх олон нийтийн санал асуулга нь дэмжигдсэний дараа) буун дуу гаргалгүй эзлэв.
Жилийн дараа Рейнланд руу цэргээ оруулав. Версалийн хэлэлцээрээр энэ дүүргийг цэрэггүй бүс болгосон байв. Тухайн үед энэ үйл явдлыг Герман алдсан газар нутгаа эргүүлэн авч байна гэдэг утгаар ихэнх хүмүүс харж байлаа. Англи, Франц эсэргүүцсэнгүй. Хэдийгээр өмнөх жил нь Нюрнбергийн хууль батлагдсан байсан ч 1936 оны Берлиний олимпийн наадам зохион байгуулагдахад дэлхий нийт Германы нацист дэглэмийг хэрцгий боловч шударга, үндэснийхээ бахархалыг сэргээж байна хэмээн бараг хүлээн зөвшөөрөөд байв. Нюрнбергийн хуулиар бол герман (ари) хүнийг еврей хүнтэй гэр болохыг хориглон, еврейчүүдийг Германы иргэншлээс хассан байлаа. Гэхдээ дэлхийн энх тайванд хамгийн түрүүнд заналхийлсэн улс нь үнэндээ Герман биш Япон байсан гэж үздэг.
Япон 1905 онд тэнгисийн тулаанд Оросыг ялсан байлаа, мөн дэлхийн нэгдүгээр дайнд холбоотнуудтай хамт төвийн хүчний эсрэг тулалдаж байсан тул цэрэг дайны хүчирхэг гүрэнд тооцогдох болсон байв. Тиймдээ ч түүнийг Үндэстнүүдийн лигт оруулсан байлаа. Гэхдээ Япон нэлээд шинэчлэгдэж ардчилсан тогтолцоотой болсон ч хаант засаглалтай, уламжлалт феодалын маягийн нийгэмтэй хэвээр байв. Иргэд нь эзэн хаанаа бурхан мэт тахин шүтнэ. Хүн ам нь хурдтай өсөж үйлдвэржилт явагдахын хэрээр түүхий эдийн хомсдолд орж байв. Ингээд тэд байгалийн баялаг ихтэй Хятадын Манжуурыг эзлэхээр шийддэг. Түүнээс гадна зүүн өмнөд Ази дахь Англи, Францын колониудыг онилсон байв. Гэхдээ тэд Америкаас болгоомжилж байлаа. Филиппин, Гуам зэрэг арлуудыг Америк хянаж байв. Дэлхийн нэгдүгээр дайны дараа АНУ, Англи, Франц, Япон гэрээ байгуулж цэрэг болон усан флотуудынхаа тоог цөөрүүлэхээр тохирсон байсан ч Япон армиа өргөжүүлж, зэвсгээр хөөцөлдөж байв. Харин энэ үед АНУ-ын эдийн засгийн Их хямралд өртөж Ази номхон далай дахь Японы түрэмгийлэлд хариу үзүүлэх сөхөөгүй байлаа, хүн амынх нь 1/4 ажилгүй болов. Ингээд 1931 онд Японы цэргийн хүч Манжуурын нийслэл Мукденийг дараа нь нийт газар нутгийг эзлэв. Тэнд тоглоомын (утсан хүүхэлдэй) засгийн газар байгуулж бүс нутгийг Манж-го гэж нэрлэн удирдагчаар нь Хятадын (Манжийн) сүүлчийн эзэн хаан Айсиньгёро Пуиг нь тавьдаг.
Женев дахь Үндэсний лигийн хурал Японыг цэргийн ажиллагаагаа зогсоохыг шаардсан ч Япон хүлээж авалгүй хурлыг орхин гарав. Японыг "нөхөрсөг бус" орны тоонд оруулав. Гэсэн ч Япон эзлэн түрэмгийлэх бодлогоо үргэлжлүүлж 1937 онд Хятадын иргэний дайныг далимдуулан хялбархан эзлэв. Генерал Чан Кайши, коммунист намын дарга Мао Зедун хоёрын зөрчилдөөн Хятад улсыг туйлдуулсан байлаа. Гитлертэй байгуулсан 1936 оны гэрээний дагуу Хятадад үзүүлэх улаан Оросын нөлөөг зогсоох, тэдний өмнө зүг рүү хийх цэрэг дайны ажиллагаагаас урьдчилан сэргийлэх зорилготой гэж тайлбарладаг. Хятад эхэндээ Японы түрэмгийлэлд цочирдсон ч удалгүй коммунистууд нь гоминданчуудтайгаа нэгдэн Японы эсрэг тулалдаж эхлэв. Гэсэн ч Хятадын зүүн хойд хэсгийн дийлэнх болон эргийн хотууд бүхэлдээ эзлэгдэв. Япончууд Шанхай хотыг бүслэн бөмбөгдөж барууны худалдаачид хотыг орхин явцгаав. Тухайн үеийн Хятадын нийслэл Наньжин хот руу Японы цэргүүд орж 300 мянган энгийн иргэдийг алж хядав. Рузвельтийн зарлигаар блокад хийж байсан Америк, Английн эргийн харуулын усан онгоцуудыг тэндээс явахыг шаардаж заримыг нь буудан живүүлж байсны дотор Америкийн "Панай" хөлөг онгоц байлаа. Америк хариуд нь шийдвэртэй алхам хийсэнгүй, харин ердөө Чан Кайшид зэвсэг худалдан авах 25 сая доллар гаргав. Харин Мао Зедунд улаан Орос тусламж бараг үзүүлсэнгүй, зүүн өмнөд хил дээрээ Манж-гогийн цэргүүдтэй буудалцаад завгүй байлаа. Энэ хооронд буюу 1938 онд япончууд урагш давшиж Кантоныг (одоогийн Гуанжоу) эзэлж Хятадын хүчийг баруун тийш шахав.
Харин Италийн фашист намын дарга Муссолини мөн л Гитлерийн адил замаар эрх мэдэлд хүрч аваад анархизмд автсан улсаа хатуу, хэрцгий гараар зангидан төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засагтай болгов (эзэн хаан Эммануил иргэний дайн гарахаас болгоомжлон эрх мэдэл рүү улайран зүтгэж асан Муссолиниг засгийн газрын тэргүүн болгосон хэрэг). Тэрээр их бүтээн байгуулалт өрнүүлж авлига, мафи, ажилгүйдлийг устган армиа бэхжүүлэв. Орчин үеийн онгоцуудтай хүчирхэг нисэх хүчин, Газар дундын тэнгист аварга том усан флот байгуулав. Дэлхийд Их хямрал нүүрлэж байх үед Итали түүнд бараг өртсөнгүй. Муссолинийн нэр хүнд өсөж байлаа. Барууны ардчилал үнэ цэнээ алдаж харин фашизм, нацизм мандан бадрав. Муссолинийн туйлын зорилго Ромын эзэнт гүрнийг сэргээх мөрөөдөл байв. Ингээд тэр Африк дахь колониудаа өргөжүүлэх бодлого баримталдаг. 1934 онд Англи, Францын холбоотон Абиссинийг сүрдүүлэх замаар хяналтдаа оруулах гэж оролдоод бүтэлгүйтсэн тул 1935 оны нэгдүгээр сард цэргээ оруулдаг. Англи, Франц Газар дундын тэнгис дэх Италийн хүчирхэг флоттой тулгарахаас эмээсэндээ юу ч хийсэнгүй. Абиссинийн арми бут цохигдож эзэн хаан Хайле Селассие Англи руу зугтав. Үндэсний лиг Италийг химийн зэвсэг хэрэглэсэн гэж буруутгав. 6 сарын дараа Абиссини бүрэн эзлэгдлээ. Үндэсний лиг Италид эдийн засгийн хориг тавьсан ч нэмэр болсонгүй.
Дэлхийн нэгдүгээр дайны дараах Англи, Францын эдийн засаг бүрэн сэргээгүй байлаа. Дайнд хэдийгээр ялсан ч тэд хэтэрхий их хүн хүчний хохирол амссан байв. Төрөлт багассанаас цэргийн насны эрчүүд цөөрсөн, Их хямралаас болж армиа шинэчилж чадаагүй байв. Эдгээр ардчилсан улсуудын иргэд нь бухимдалтай, ажил хаялттай, элдэв эсэргүүцлийн цуглаантай байлаа. Тэдний хувьд Их хямралын хор уршгийг хурдхан арилгах нь хамгийн чухал мэт байв. Герман, Италитай тулалдах сонирхол огт байсангүй. Тиймээс хилийн дагуу найдвартай олон давхар бэхлэлт барин зөвхөн хамгаалах тактик хэрэглэхээр бэлдэж байлаа, харин довтлох нөөц боломж байсангүй.
Гэтэл Испанид иргэний дайн болов. Сонгуулиар "Ард түмний фронт" нэртэй зүүний намуудын эвсэл ялж олон зуун жил тогтож ирсэн хаант засаглалыг халж бүгд найрамдах засаглал тогтоох болсноос үүдэн ялагдсан үндсэрхэг, уламжлалт болон шашны намууд нэгдэн төрийн эргэлт хийхээр болдог. Тэдний дунд цэргийн эрх мэдэлтнүүд ч байв. Канарын арлуудыг хариуцаж асан генерал Франсиско Франко Марокко дахь Испанийн эзэмшил газрын үндсэрхэг үзэлтнүүдийн "Испанийг коммунизмаас аврах" хөдөлгөөний бослогыг дэмжин байлдаж ялалт байгуулав. Дараа тэр Гитлер болон Муссолинигаас зэвсэг техникийн тусламж гуйв. Мароккогоос хөөрсөн Германы цэргийн онгоцууд Испанийн өмнө хэсэгт газардан Франкогийн цэргүүдийг буулгаж байв. Томоохон хотуудад Франког дэмжигчид засгийн газрын цэргүүдэд дарагдсан байлаа. Герман Франкогийн үндсэрхэг хөдөлгөөнд зориулж 122 танк, хуягт машин, их буу, 15 мянган цэрэг илгээв. Харин Итали 15 мянган цэрэг, нэмээд 50 мянга хүнтэй "Сайн дурын корпус" гэгчийг явуулдаг. Харин засгийн эрхийг барьж буй "Ард түмний фронт" улаан Оросоос бараг 300 гаран танк хүлээж авав. Бас зүүний (коммунист) үзэлтэй гадаадын 30 мянга орчим сайн дурынхан (америк, франц г.м) засгийн газрыг дэмжин тулалдахаар ирсэн байв. Франкогийн цэргүүд болон босогчид Барселоны хойно, Мадридийн өмнө гэх хоёр фронт үүсгэсэн байлаа. 1936 оны төгсгөл гэхэд Мадрид гурван (баруун, зүүн болон хойд) талаасаа бүслэгдсэн байв. Ингэх явцад энгийн иргэд ихээр хэлмэгдэж хохирч байлаа, хаа сайгүй нэгнээ коммунист эсвэл националист хэмээн хардаж сэрдэн алж устгацгааж байв. 1937 онд Германы бөмбөгдөгч онгоцууд Мадрид болон Герникийг бөмбөгдөв. Мөн оны зун "Ард түмний фронт"-ын эв нэгдэл алдагдаж тэндээс анархистууд болон синдикалистууд гэх нөхдүүд тусдаа гарч коммунист болон социалистуудтайгаа байлдаж хүчээ тарамдав. Ингээд 3 жил тулалдсаны эцэст 1939 оны зун Мадрид националистуудад эзлэгдэв.
Герман Версалийн гэрээг зөрчин цэргийн тоогоо нэмэгдүүлсээр байв. Танкийн 3 дивиз байгуулахаар болов. Лигийн тэргүүлэгчид эсэргүүцсэн мэдэгдэл хийхээс хэтэрсэнгүй, Германы үйлдлийн хариуд Англи, Франц мөн адил цэргийн тоогоо өсгөж, зэвсгийн үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлж байлаа. Гитлерийн дараагийн төлөвлөгөө нь төрсөн нутаг нь болох Австриг эзлэх. Австри хэдийгээр хэзээ ч Германы нэг хэсэг байгаагүй ч хүн ам нь герман хэлээр ярьдаг байлаа. 1934 онд Гитлерийг дэмжигч талынхан төрийн эргэлт хийхийг оролдоод бүтэлгүйтэв. Тэд Австрийг Германтай нэгдэх ёстой гэж үзэж байв. Австрийн канцлер Курт Шушниг улсынх нь дотоод хэрэгт Германыг оролцож байна гэж буруутгав. 1938 онд Курт "Германтай нэгдэх эсэх" дээр олон нийтийн санал асуулга явуулахаар болов. Харин Гитлер энэ санал асуулгыг "жүжиг" хэмээгээд түүнийг эхлэхээс нь өмнө Австри руу цэргээ оруулдаг. Цэргүүдийг австричууд баяр ёслолтойгоор угтаж авав. Ердөө хэдхэн цагийн дараа Австрийг Германтай нэгтгэсэн тухай Гитлер тунхаглан зарлав. Тэгээд 1938 оны дунд үеэс Чехословак дахь германчуудын оршин суудаг нутгийн баруун хойд хэсгийн газрыг (Судетийг) бас өөртөө нэгтгэх тухай ярьж эхлэв. Тэрээр эхлээд Судетийн германчуудыг (дэлхийн нэгдүгээр дайны дараа Версалийн гэрээгээр Чехословак гэх шинээр байгуулагдсан улсын бүрэлдэхүүн орсон германчууд оршин суудаг бүс нутаг) автоном эрх шаардахыг уриалж Чехословакийн засгийн газрыг хүлээж авахаар сүрдүүлэв. Гэтэл Чехословак сүрдүүлгийг хүлээж авсангүй, харин Германы халдлагад бэлдэн бүх нийтийн цэргийн дайчилгаа явуулж хилийн дагуу бэхлэлт барив. Ингээд бэхлэлтийг сэтлэхээр Герман цэргийн хүчин нэг удаа оролдоод ухардаг. Намар нь Английн ерөнхий сайд Чемберлен энх тайваныг зуучлах нэрээр Германд ирэв. Тэр Гитлертэй уулзахаар хоёр ч удаа ирж байлаа. Эцэст нь Мюнхенд Англи, Франц, Итали, Герман, Чехословакийн тал оролцсон зөвшилцлийн гэрээ байгуулдаг. Үүнд: Чехословак Судетийг Германд тавьж өгөхөөр болж хариуд нь Герман газар нутгаа тэлэх бодлогоо үүгээр төгсгөж өөр бусад улс орон руу халдахгүй гэсэн амлалт бүхий тохироо байв. Чемберлен нутаг буцаад дэлхийд энх тайван тогтох болсныг бахархалтайгаар зарлав. 1938 оны аравдугаар сард Судетийг Гитлер өөртөө нэгтгэв.
Дараа нь Гитлер Польшийг онилов. Версалийн гэрээгээр (АНУ, Англи, Францын шахалтаар) Германы эзэнт гүрний харьяанд байсан Зүүн Пруссийг эх газраас Польшийн газар нутгаар салгаж эксклав болгосон байлаа. Өөрөөр хэлбэл Баруун Пруссийг Германаас салган авч Польшид өгсөн байв (Польшийг Балтийн тэнгис руу гарцтай болгохын тулд). Үүнд мэдээж германчууд гомдолтой үлдсэн. Тиймээс Зүүн Прусстай хуурай газраар холбож өгөх Данциг мужийг Польшоос нэхдэг/буцаан өгөхийг шаарддаг. Польш мэдээж татгалздаг. Харин АНУ, Англи, Франц энэ удаад хатуу анхааруулга өгч, хэрэв Польш руу халдвал Германы эсрэг дайн зарлахаа амлав. Гэвч Герман тэднээс айхгүй байлаа, тэднийг дайнд бэлэн биш гэдгийг тэр мэдэж байв. Гитлерийн зүүн тийш чиглэсэн түрэмгийлэл Сталины санааг зовоож байсан тул тэрээр Англи, Францтай холбоо байгуулах санал тавьдаг ч зарим зүйл дээр санал зөрөлдөн хэлцэл бүтэлгүйтдэг. Ингээд тэр Гитлертэй тохиролцохоор болов. Тэр нь Польшийг хоёр хувааж, Эстони, Латви, Литвийг Орос авахаар нууцаар тохирдог. Ингээд Оросын талаас ирэх аюул алга болсон тул Гитлер зориг шулуудан Польш руу цэргээ оруулахаар болдог. 1939 оны наймдугаар сарын 31-нд Германы арми Польшийн хил дээр ирэв. Есдүгээр сарын 1-нд Польшийн хилийг давав. Энэ өдрийг дэлхийн хоёрдугаар дайн эхэлснээр тооцдог.